Deprem ve Psikoloji: İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkiler
Merhaba değerli dostlar.Bu hafta sizlere ülkemizde en son İstanbulda olan 6,2 lik deprem sonrası yaşanan deprem gerçeği ile ilgili psikolojik anlamada depreme hazırmıyız ? konulu bir yazı yazmak istedim.Bende 1999 gölcük depremini yaşayan biri olarak depremin insanlar üzerindeki psikolojik etkilerini yıllarca hissettim. Ülkemiz coğrafi konumu nedeniyle deprem riski taşıyan bir ülkedir. Geçmişte yaşanan büyük depremler ve bu depremlerin toplum üzerinde yarattığı etkiler deprem konusunun sadece fiziksel boyutuyla değil psikolojik boyutuyla da ele alınması gerektiğini göstermektedir. Depremler bireylerde ve toplumlarda derin yaralar açarak psikolojik dayanıklılığı sınayan olaylardır. Bu yazımda, deprem öncesi, sırası ve sonrasındaki psikolojik etkiler ve psikologların bu süreçteki rolünü anlatacağım.
Deprem öncesi psikolojik hazırlık, bireylerin ve toplumların afetlere karşı daha dirençli hale gelmesini sağlamaktadır. Bilinçlendirme eğitimleri bireylerin deprem sırasında ve sonrasında nasıl davranmaları gerektiğine dair bilgi edinmesini sağlarken aynı zamanda psikolojik olarak hazırlıklı olmanın önemini vurgulamaktadır. Deprem simülasyonları gibi uygulamalar, bireylerin deprem anında yaşanabilecek durumlara karşı psikolojik dayanıklılık kazanmasına yardımcı olmaktadır. Bu tür önlemler deprem öncesinde oluşabilecek korku ve endişeyi azaltabilir. Aynı zamanda okullarda eğitim kurumlarında ve özellikle bu korkuyu yaşamış veya yaşayacak olan kişiler için ilgili bakanlıkların zorunlu eğitimler vermesi bireyin bu konuya psikolojik olarak etkilenmemesi adına çok önemlidir.
Deprem sırasında bireylerin verdikleri psikolojik tepkiler genellikle korku, panik ve stres gibi duygularla karakterize edilir. Depremin ani ve beklenmedik oluşu bireylerin hayatta kalma içgüdülerini harekete geçirir. Bu durum hızlı karar alma mekanizmalarının devreye girmesini gerektirir. Ancak bu anlık tepkiler yüksekten atlama , panik yapma gibi durumlarda bireye fiziken zarar vermesinin yanında kalıcı psikolojik etkiler bırakabilir .
Deprem sonrası psikolojik etkiler, bireyler ve toplumlar üzerinde kalıcı izler bırakabilir. Travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) sıkça gözlemlenen bir durumdur ve bireylerin normal yaşamlarına dönmelerini zorlaştırabilir. Depremzedelerde depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklar yaygın olarak görülmektedir. Bu noktada toplumda dayanışma ve destek sistemlerinin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Aile, arkadaş ve komşular arasında sağlanan destek bireylerin bu zorlu süreçte yalnız olmadıklarını hissetmelerini sağlar.
Psikologlar deprem sonrası süreçte hayati bir rol oynamaktadır. Psikolojik ilk yardım depremzedelere anında destek sağlamak için kritik bir araçtır. Bireysel, grup ve aile terapileri, depremzedelerin travmalarını aşmalarına yardımcı olmak için kullanılan etkili yöntemlerdir. Özellikle çocuklar ve yaşlılar gibi savunmasız gruplara yönelik özel yaklaşımlar bu bireylerin daha iyi bir iyileşme süreci geçirmelerine katkı sağlar.
Sonuç olarak, depremler sadece fiziksel yıkımlara yol açmakla kalmaz aynı zamanda bireylerin ve toplumların psikolojisi üzerinde derin etkiler bırakır. Psikolojik destek bu süreçte iyileşmenin önemli bir parçasıdır ve toplumun dayanışma içinde hareket etmesi bu desteğin etkisini artırır. Ülkemiz gibi deprem riski taşıyan yerlerde psikolojik dayanıklılığı artırmaya yönelik çalışmaların önemi her geçen gün artmaktadır. Bende bir psikolog olarak bu süreçten etkilenen veya etkileneceğine inanan danışanlarıma elimden geldiğince yardımcı olmaya çalışıyorum. Unutmayalım ki deprem korkumuz varsa psikolojik anlamda bu desteği almak çok önemlidir.
